Wantrouw uw vertrouwen
Hans van der Sluis
Een grote opkomst, er is al het een en ander over gezegd, dat roept wat dubbele gevoelens op, Enerzijds ben ik natuurlijk verheugd dat het thema in de belangstelling staat, anderzijds roept het ook een beetje angst op, want agressie is niet het enige wat angst oproept.
Mijn naam is Hans van der Sluis, ik werk als psychiater in een van de kleinste ziekenhuizen in Nederland, het gezellige streekziekenhuis Coevorden – Hardenberg en wij zijn nog in het gelukkige bezit van een PAAZ. (vervolgens volgt een knallend geluid in de zaal). De bedoeling was dat u even zou schrikken, maar het was blijkbaar niet zo angstaanjagend. In ieder geval is het zo dat ik onlangs wel heel erg geschrokken ben. Ik was niet voorbereid op wat mij overkwam en de bedoeling was dat u zou ervaren dat ondanks dat u zich hier veilig voelt er toch iets kan gebeuren…
Heeft iemand van u bijvoorbeeld gelet waar zich hier de nooduitgangen bevinden, stel er zou iets gebeuren? Er zijn een aantal van u die het weten. U gaat allemaal hier naar binnen; 200 man in deze zaal. Stel er gebeurt iets, weet u hoe u weg moet komen? Met andere woorden weet u waar u weg moet komen? Uit onderzoek is gebleken dat de Nederlandse bevolking zich in het algemeen wat onveiliger voelt dan nodig is. We willen veel politie op straat, we willen ons veilig voelen maar zo onveilig is het nu ook weer niet. Bij hulpverleners is dat echter anders, hulpverleners voelen zich vaak veiliger dan reëel is. In het werk wat wij doen, in de acute psychiatrie, kan ons natuurlijk het nodige overkomen, maar vaak stappen wij argeloos overal op af, uit de videobeelden die wij eerder vanmorgen zagen is ook wel gebleken dat de meeste mensen zich ook wel overrompelt voelden door wat hun overkwam. Ze voelden zich helemaal niet onveilig en toch kregen ze opeens een klap in hun gezicht, een pistool op hun hoofd, en wat allemaal voor ellende voorbij is gekomen. Het was voor mij dan ook even schrikken toen ik enige tijd geleden tot mijn eigen verbazing werd belaagd door een patiënt op de eerste hulpafdeling van een groot ziekenhuis. Het voelde veilig maar ik kwam eigenlijk heel erg op de koffie, over de koffie zal ik zo nog wat meer zeggen. Toen ik eenmaal was aangevallen, was ik natuurlijk erg geschrokken. Net zoals de mensen in het filmpje moest ik ook even trillen en tot mezelf komen. Maar even later viel het me vooral op dat ik geschokt was omdat ik van te voren niets had aangevoeld. Meestal denk ik ‘ik zie wel wat er gebeurd, ik heb dat wel in de gaten en ik reageer daar wel op, ik heb het wel in de hand’, maar dat was helemaal niet zo dus mijn subjectieve gevoel had mij behoorlijk bedrogen en in de steek gelaten. Vandaar ook mijn titel ‘wantrouw uw vertrouwen”. Later ben ik natuurlijk na gaan denken wat is mij nu eigenlijk allemaal overkomen, wat is er nou allemaal mis gegaan en wat kan ik hier allemaal van leren. En dat wil ik dan ook met u delen vanmorgen.
Mijn verhaal gaat dus over risicoreductie over het voorkomen van agressie. Het is natuurlijk wel lastig want Marco vertelde net al dat het voorspellen van agressie een moeilijk probleem is wat we niet goed kunnen. Er zijn een paar dingen waarvan we het al wel weten maar verder weten we het niet. Dus als je nou aan preventie wil doen, waar moet je dan je acties op baseren. Ik heb een mooi rapport gevonden van de ‘ Royal College of Psychiatry’, een Britse vereniging voor psychiatrie. Die hebben daar heel mooie richtlijnen over opgesteld, maar allereerst wil ik eigenlijk maar een verhaaltje over mijzelf vertellen over wat mij gebeurd is.
Ik werd op een bewuste avond gebeld toen ik dienst had door een dienst doende arts assistent interne en die vertelde dat er een man was binnengelopen c.q. binnengebracht door een ambulance op de eerste hulp. Hij had zichzelf geintoxiceerd met pillen en zoals gebruikelijk wordt de psychiater dan altijd in consult gevraagd om eens te gaan praten, eens te gaan kijken wat er aan de hand is en eventueel actie te ondernemen. Er werd mij verteld dat deze man een paar dagen eerder ook was geweest, had ook pillen ingenomen en was toen verwezen naar zijn eigen hulpverleningscircuit. Verder werd mij verteld dat deze man zelf had aangekondigd psychotisch te zijn en mij werd vervolgens veel succes gewenst en iedereen ging aan zijn werk. En zo gaat het op een eerste hulp; iedereen is druk met allerlei zaken. Ik ging dus naar hokje 6 in een lange smalle gang, praten met deze meneer. Die eigenlijk vanaf het begin af aan op luide toon eiste dat hij opgenomen moest worden en dat hij pillen moest hebben en een bed. Mijn doel was anders. Ik wilde namelijk eerst weten wat is er nou eigenlijk aan de hand, wat speelt hier. Maar ik kwam er met mijn vaardigheden toch niet doorheen. Gaandeweg verscherpte de toon in het gesprek zich en ook ik werd een beetje scherper in mijn toon, zoals dat wel eens kan gebeuren. Wij kwamen niet tot overeenstemming. Duidelijk werd inmiddels dat deze man een eigen hulpverleningsplan had en een beroep kon doen op een bed op recept. Maar ik had heel andere plannen. Toen we er samen niet uitkwamen kreeg ik de eerder genoemde koffie in mijn gezicht gegooid, dus ik schrok nogal. Het was voor mij een plotselinge uitbarsting van geweld en ik probeerde me uit de voeten te maken. Maar terwijl ik me omdraaide had ik ineens deze man om mijn nek hangen en kon niet zoveel lucht meer uitbrengen. Ik riep nog iets van alarm, later dacht ik alarm, alarm? Je bent dus helemaal niet voorbereid op zoiets. Je roept maar wat en uiteindelijk heb ik de deur kunnen bereiken, al worstelend, van het hokje waar ik net als ieder ander in de verhalen helemaal alleen was. Je voelt je op zo’n moment ook echt verlaten door iedereen en ook op de gang, de post was ver weg, niemand zag mij. Uiteindelijk zag een passerende schoonmaker dat er iets aan de hand was en die heeft toen mensen gealarmeerd. Hulptroepen arriveren en het is allemaal goed afgelopen. Maar wat is er nou allemaal misgegaan, wat kan ik nou zelf leren van wat er die avond niet goed ging. Allereerst had ik eigenlijk heel weinig informatie over deze patiënt, en daardoor kon ik ook niet goed, hoe krakkemikkig ook een risico-inschatting maken en maatregelen nemen. Het hokje van die eerste hulp lag in een smalle gang helemaal uit het zicht, dus je bent daar ook erg geïsoleerd, zo zit dat nou eenmaal bouwkundig in elkaar. Ik had ook niemand gevraagd om mee te gaan. Als iedereen het druk heeft dan ga je als psychiater niet zeggen van kom even mee. Dat doe je wel eens als je denkt nou heb ik ondersteuning nodig. Ik had ook niet in de gaten tijdens dat gesprek dat het zich zo verscherpte en dat het vervolgens escaleerde en dat is toch iets waar we alerter op kunnen zijn. Wat gebeurt er nou eigenlijk, hoe is mijn bejegening tegen die patiënt. Ik ben zelf niet getraind, de meeste van u zullen wellicht wel getraind zijn, maar ik heb nooit een training gevolgd. Ik heb uiteindelijk ook een melding van dit incident gemaakt en hierop heb ik eigenlijk geen enkele reactie gekregen, dus dat is ook niet iets wat goed is gelopen denk ik. Al deze punten zullen in het vervolg van mijn verhaal de revue passeren. Mijn verhaal is eigenlijk opgebouwd uit drie thema’s; allereerst het design van de fysieke omgeving. Wat kun je nou aan de bouw van de afdeling doen om agressie te voorkomen en risico’s te verkleinen. Het is natuurlijk niet helemaal te voorkomen, maar je kunt er toch wel wat aan doen denk ik en daarbij hoort ook de organisatie van je afdeling, het is deels een systeemaspect, het is ook mensenwerk, maar ik heb het toch bij de fysieke omgeving geplaatst. Tweede thema is de interpersoonlijke omgeving; met andere woorden alles wat te maken heeft met het contact wat we hebben met de patiënt. En als derde zal ik nog heel kort iets zeggen over wat kun je nou vooraf zeggen, kun je iets voorspellen maar ook als het mis gaat, als je aan het vechten bent, wat kun je dan nog doen.
Als eerste dus het design in de organisatie van de fysieke omgeving en de afdeling en hier zitten weer drie hoofdstukjes onder namelijk; direct kalmerende voorzieningen die invloed hebben op de patiënt zelf; wat kun je nou doen om je patiënt zo rustig mogelijk, zo prettig mogelijk te laten voelen. Factoren die rechtstreeks de veiligheid verhogen. Bouwkundige voorzieningen en als laatste het organisatiestuk.
Die kalmerende voorzieningen zijn voor een deel heel makkelijk te realiseren. Een schone afdeling, zorg dat alles netjes opgeruimd is, dat het geen rotzooi is. Mensen voelen zich prettig en respectvol bejegend als het netjes ingericht is, er frisse verf is en niet overal brandplekken zitten en daar kun je het nodige aan doen en dat is denk ik ook belangrijk. De schoonmaakdienst kan dus een belangrijke rol spelen in het reduceren van risico’s. Frisse lucht zorgt dat het een beetje licht is en dat het niet te bedompt en besloten is en geeft mensen in ieder geval het gevoel dat het ruim is. Het is misschien niet altijd mogelijk om evenveel vierkante meters te krijgen als je zou willen en daar had Marco het net al over maar misschien kun je toch roeien met de riemen die je hebt, door het in ieder geval zo in te richten zodat het ruim lijkt. Een ophoping van mensen lijdt natuurlijk al snel tot agressie, zeker als de sfeer al een beetje geladen is dus probeer ook dat te voorkomen, niet teveel overbedden, richt je afdeling zo in dat de mensen niet op één grote hoop zitten. Een rookkamer is natuurlijk een goed voorbeeld, iedereen gaat zitten roken, op die tien vierkante meter die daarvoor gereserveerd is dat leid ook niet altijd tot veel goeds. Wij hebben trouwens zelf een tuinhuisje buiten geplaatst voor het roken en dat werkt eigenlijk heel prima, het is open en een soort kerststalletje waar iedereen dan in zit. Ruimte waar je mensen een time out kunt bieden moet veilig zijn en goed geoutilleerd. En de activiteiten zelf zijn natuurlijk belangrijk, maar de ruimtes waarin deze plaats vind moeten ook veilig zijn, zoals toezicht op scherpe voorwerpen etc. Het zijn wellicht allemaal open deuren mar ik zet ze toch allemaal even netjes voor u op een rijtje. Wat denk ik heel erg belangrijk is en waar het vaak wel aan ontbreekt is, dat als het niet zo goed gaat met mensen, ze eigenlijk een ruimte moeten hebben waar ze zich even kunnen terugtrekken. Dat doen wij thuis immers ook als we eens een slechte dag of een slecht moment hebben, dan heb je ook behoefte om je even terug te trekken. Dat zouden wij onze patiënten natuurlijk ook moeten kunnen bieden. En als ze dan alleen maar terecht kunnen op een 4-persoons kamer waar ze altijd weer onder anderen zijn dan helpt dat niet echt. Dus ik denk dat het bij de inrichting van je afdeling belangrijk is om voorzieningen te creëren waar mensen zich even terug kunnen trekken. En zo moet de staf eigenlijk ook ruimte hebben voor privacy.
Ook moet een goede klimaatbeheersing aanwezig zijn, de frisse lucht daar had ik het al over. Andere factoren die rechtstreeks de veiligheid vergroten en dan natuurlijk niet bijvoorbeeld een grote stalen asbak neerzetten. Als die dingen voor het grijpen liggen dan is dat niet handig. Ik weet niet hoe bij jullie allemaal is, maar houdt er rekening mee dat mensen daarmee uit hun dak kunnen gaan.
Als het gebouw er eenmaal staat dan doe je er niet zoveel meer aan, hoewel je er natuurlijk wel voor kunt zorgen dat in- en uitgangen een beetje goed in het zicht liggen van de staf. En eventueel videobewaking, hoewel dat wel weer met de privacy in conflict kan komen. De plaats van de receptie is ook belangrijk. Ik heb dat zelf gemerkt, als je ergens in een ruimte bent waar helemaal geen zicht op is, dat is heel hinderlijk, je voelt je heel alleen. Dus je zou eigenlijk toch een ruimte moeten hebben waarbij je weet en ziet wie gaat er in, wie gaat er uit. Iemand die kan zien wat er in de gang gebeurt en de persoon achter de receptie moet achter veiligheidsglas zitten. De deuren moeten goed toegankelijk zijn. Als er een leuk bankje vlak naast je deur staat en je wilt de deur openknallen dan heb je probleem want vluchten is iets, wat de meeste mensen in het filmpje ook vertelden, dat is de eerste reflex die in je opkomt, wegwezen hier, eruit. Dus zorg ook dat je eruit kan. Een alarminstallatie heb ik zelf ook gemist, de eerste hulpafdeling is geen gesloten opnameafdeling, daar zal wellicht altijd wel een alarminstallatie aanwezig zijn. Op onze PAAZ is dat ook niet zo, we hebben niet overal een alarm installatie. Als wij een nieuwe afdeling krijgen zal dat wellicht wel zo zijn maar alarminstallaties moeten eigenlijk in ruimtes zijn waar je één op één bent met de patiënt. Want je zit weer in je eentje, wat op zich de meest ideale setting om met de patiënt te praten, om contact te krijgen. Dit is natuurlijk het allerbelangrijkste in je behandeling dus een alarminstallatie waar je ook bij kan is dan niet overbodig. Als het alarm gaat moet er natuurlijk ook op gereageerd worden, het lijkt heel voor de hand liggend maar… Ik ben geen organisatiedeskundige maar ik denk wel dat de wijze waarop je met elkaar werkt en afspraken hebt gemaakt met elkaar, systeemfactoren zal ik maar zeggen, een enorme invloed hebben op de veiligheid op je afdeling. Ik noem bijvoorbeeld de term parallelprocessen, dat fenomeen dat kent u wellicht; als het niet goed gaat in je team, gaat het ook niet goed met je patiënten. Belangrijk is goed en helder leiderschap. We moeten natuurlijk met elkaar praten over de behandeling maar er moet ook leiding aan gegeven worden, het moet duidelijk zijn wie de beslissingen neemt, welke behandelaar het is en ook de manager, de regelfiguur, moet de zaken goed aansturen op de afdeling. En daarvoor moeten ook allerlei voorzieningen zijn zoals functioneringsgesprekken, scholingsprogramma's, intervisie etc. En wat natuurlijk van groot belang is in een team is dat je weet wie wat doet. Dat is natuurlijk wel eens lastig, want ja, we zitten hier met verschillende disciplines. Dat vind ik prachtig; verpleegkundigen, spv-ers, psychologen, psychiaters, maar wie doet nou wat? En soms overlapt het natuurlijk, soms houdt iemand zich met iets bezig waarvan achteraf misschien gezegd word: “ja, dat was niet handig, dat had ik misschien over moeten laten aan iemand anders” en daarvoor moet je onderling goede afspraken maken met elkaar, dat moet helder zijn. En dat is nog wel eens een lastig punt, daar moet je met elkaar tijd voor maken, ruimte voor maken omdat af te stemmen. Ook een heel belangrijk punt is waardering. Marco sprak net zijn waardering uit voor het verpleegkundig team die heel veel regelt en opknapt voor hem en die waardering is ook verschrikkelijk belangrijk. Want zonder waardering in ons vak brand je af en dan krijg je een soort onverschilligheid en dat lijd onverbiddelijk tot een parallelproces in je patientengroep en dat is een slechte zaak. Dus ik denk dat het belangrijk is om elkaar goed te zien, om waardering te hebben voor elkaar wat we doen wederzijds. Je moet natuurlijk voldoende geoutilleerd zijn en er moet geld zijn. Natuurlijk een thema, maar je moet zorgen dat je voldoende menskracht hebt en die mensen moeten natuurlijk ook voldoende opgeleid zijn dat is niet alleen iets voor ons maar misschien ook iets voor de centrale overheid om daar geld en ruimte voor vrij te maken. Maar je kwalificaties, je formatie zijn hierin ook van belang. Als je het gevoel hebt we kunnen het voldoende aan met elkaar dan geeft dat rust dan geeft dat veiligheid. Communicatielijnen zijn natuurlijk ook heel erg belangrijk dus in je multidisciplinaire overleg, daar wordt het beleid gemaakt, en tussendoor praten wij natuurlijk veel over behandelingen maar als we tussendoor ook voortdurend het beleid gaan bijstellen zonder dat de een van de ander weet wat er weer besproken is, het wordt niet helder overgedragen, het wordt niet helder gecommuniceerd, dan krijg je een hoop misverstanden. Patiënten zeggen al gauw: ‘ja, maar ik heb met Pietje besproken zus en zo, ja weet ik niets van’… je voelt ‘m alweer aankomen. Over de registratie van incidenten is het denk ik belangrijk om incidenten niet te bagatelliseren, om ook kleine incidenten serieus te nemen en dat te bespreken met elkaar en daar notie van te nemen. Kleine incidenten zijn misschien al vooruitgeschoven post wat later kan escaleren, wat kan ontploffen. En daar moeten we met z’n allen gewoon alert op blijven. Als een teamlid uitvalt, moet we ook aandacht hebben waarom dat is, wat is er aan de hand. En indien incidenten zich voordoen dan zijn daar begrijp ik allerlei instrumenten voor om dat te registreren en te evalueren en nazorg is denk heel belangrijk. In mijn geval was daar dus ook niet al te veel aandacht voor.
Wat doen we nu als we denken iemand kon wel eens iets bij zich hebben. Wie gaan we nou eigenlijk fouilleren, wie gaan we visiteren wie gaan we zijn persoonlijke bezittingen doorsnuffelen. Dat doen we niet graag maar we moeten er wel met elkaar afspraken over maken hoe gaan we er meer om. Daar moeten richtlijnen voor zijn zodat je, als je dat moet doen als verpleegkundige, ook het gevoel hebt dit moet ik gewoon even doen het is wel heel vervelend maar het is echt even nodig. Ik weet ook niet wie je wel en niet moet doorzoeken. Je komt dan weer op dat predictie terecht maar in ieder geval moet je daar eens met elkaar over nadenken en richtlijnen over opstellen. Over separatie en sedatie gaat Ricardo iets zeggen. Hoe je dat allemaal kan aanpakken. Maar ten aanzien van het separeren en daar zijn hele, op een gesloten afdeling, goede trainingen voor en dat werkt erg goed. Ik heb een tijd in Emmen gewerkt op een gesloten afdeling en daar had het team een training gevolgd dat werkte echt prima ik denk dat je je daar een hoop ellende mee kunt besparen. Als iedereen weet hoe die ’t moet doen, wie het commando voert etc. Kortom een goed management van de afdeling en het team is van groot belang en in het algemeen zal ik daar nog iets over zeggen. Een goede kwaliteit van zorg is natuurlijk gewoon belangrijk daar heeft de inrichting van je afdeling mee te maken, daar heeft de organisatie van je afdeling mee te maken. Met een goede kwaliteit van zorg voelen de mensen zich respectvol behandeld en bejegend. Overigens over die richtlijnen; er is een grote Londense studie geweest en daar blijkt dus uit dat op 100 verschillende afdeling, ook 100 verschillen waren hoe iedereen het aanpakte, dus helemaal geen uniformiteit. Iedereen vind opnieuw het wiel uit en dat is misschien toch iets voor de toekomst om eens over na te denken. Hoe we in dit land wel wat meer van elkaar kunnen profiteren. Dat de interpersoonlijke omgeving het allerbelangrijkste is, het contact in de interactie tussen behandelaar en patiënt, zal heel veel bepalen of een situatie escaleert. Dit hoeft natuurlijk niet altijd. Als iemand knetter psychotisch is en je komt er niet door, dan houdt het gewoon op. We hebben allemaal wel eens een slechte dag of een tijdstip waarop je geroepen wordt komt wel heel slecht uit en dan ga je al geprikkeld ergens naar toe. We hebben allemaal onze gevoelige plekken. We hebben ook allemaal, of niet, nee toch; vooroordelen. In het algemeen ga ik het nu hebben over het geheel van factoren die te maken hebben met het directe contact. En in het directe contact is het natuurlijk prettig als de patiënt iemand treft die rustig is die rust uitstraalt, die kalm is, die op een rustige neutrale toon spreekt, kalm, geen stem verheft en de toon gaat niet omhoog. Ik denk wel dat de woordkeuze van groot belang is. Veel van onze patiënten zullen zich snel afgewezen voelen en een verkeert woord kan ook al verkeerd vallen. De toon daarbij maakt natuurlijk ook veel uit maar de formuleringen zijn ontzetten belangrijk omdat neutraal te houden, om dat waardeoordeel eruit te halen. Het lukt mij echt lang niet altijd maar het is wel belangrijk. Fysieke afstand en oogcontact, het is net een grommende hond die je tegenover je hebt die moet je niet te strak in de ogen aankijken want dat is vragen om problemen. En dat geld voor ons eigenlijk ook als we het gevoel hebben dat een grommend iemand tegenover ons zit, dan moet je die niet strak gaan aankijken want dat kan de situatie laten ploffen. Respectvolle bejegening, ik denk aan een Rogeriaanse basishouding, is natuurlijk altijd een goede zaak. Houd je aan gemaakte afspraken en je moet ook weten van de afspraken van elkaar. Soms doe je misschien ook wel eens een toezegging ergens over, juist om de boel rustig te houden, terwijl je dat later niet na kunt komen. Ook dat moet je zien te voorkomen, niet ergens in mee gaan waar je later denkt; nee, dus doe geen beloftes die je niet na kan komen. En de volgende is een mooie; je moet wel overwicht tonen en het gevoel geven controle te hebben, dat geeft veiligheid denk ik. Het geeft in je gezin ook veiligheid als je je kinderen kan laten zien dat je de boel in de hand hebt zonder in een autoritaire houding te vervallen. Dat moet lukken, hoewel het misschien wat tegenstrijdig lijkt. Dit hoort bij de Rogeriaanse basishouding, laat de patiënt praten, laat merken dat je luistert en toon empathie, soms willen we ook de zaken wel heel snel even regelen. Dan denken we nou het is wel duidelijk, we hebben zoveel ervaring, na een paar minuten weet je al hoe het zit en dan luister je niet meer en ga je al sturen en dat is te vroeg. Je moet iets terug geven naar wat die mensen uitzenden, dat je het ontvangen hebt en in plaats van je eigen gedachten, want die hebben we allemaal, we weten vaak wel hoe het zit. En dat is op zich denk ik ook wel terecht maar dat wil niet zeggen dat je niet moet luisteren. Met de multiculturele samenleving, met de asielzoekerscentra, is het natuurlijk van belang een beetje ruimte te houden voor etnische en culturele waarden die verschillen van onze Nederlandse, Groningse waarden. Ook een open deur; maar je eigen tegenoverdracht gevoelens is een hele belangrijke; om je eigen zachte plekjes toch in de gaten te blijven houden. Over korte termijn predictie wil ik 1 zin wijden; er is weinig tot geen evidentie voor, ik wou er niet veel over zeggen, behalve dan het gezonde verstand, ik denk dat ons niet veel anders rest dan ons gezonde verstand goed te gebruiken, de ervaring.
Een adequate behandeling; als iemand allerlei hallucinaties heeft; akoestische hallucinaties met een imperatief karakter die zegt van sla die vent, dan moet je dat natuurlijk behandelen, dat leid tot meer veiligheid indien dat lukt. Monitor het proces in de spreekkamer dat betekent immers dat je in de gaten moet hebben wat er gebeurd en of de situatie uit de hand aan het lopen is. Dat is mij dus erg tegengevallen hoe ik dat in de gaten had en je ziet het vaak oplopen. Dan komt er een punt en dan opeens brand het los en ben je eigenlijk te laat. Dus in die aanloopfase moet je al in de gaten hebben dat het misloopt. Want bij de uitbarsting moet je vechten of vluchten. En dan moet je het daarna ook weer een tijdje af laten koelen. Als je vlak na een dergelijk incident er weer bij komt dan is de adrenaline nog torenhoog, dan heb je kans, dat het direct weer misgaat. Dus houd dat proces in de gaten. Ik begon er al mee; neem je eigen gevoel serieus bagatelliseer het niet; ach, het valt wel mee, het zal wel loslopen. Als het dan misgaat, wat moet je dan doen; nou dan moet je denk ik uitvoeren wat je geleerd hebt in de training die ik niet gevolgd heb maar ik moet zeggen, ik ben op het voorjaarscongres in Amsterdam geweest en daar heb ik een workshop gevolgd van Karl Blijd. Die heeft een cursus agressie management en dat doet hij samen met zijn broer en die heeft weer een oosterse vechtsport gedaan, zwarte band huppelepup. Dus we hebben daar met een stel staan oefenen en dat was punt 1 erg leuk, als je dat met je team doet dan is dat voor de teambuilding alleen al goed, het is misschien ook wel nuttig om van te voren al even nagedacht te hebben over hoe je iets kan afweren. Belangrijkste is natuurlijk je kennis over agressie te vergroten en te voorkomen. Die cursus was erg leuk, als jullie er iets over willen weten, zijn e-mail adres heb ik wel. Ik ga afsluiten. Ga niet alleen af op je subjectieve belevingen van veiligheid. Zorg voor goede bouwkundige voorzieningen. Kwalitatief goede zorg en organisatie zijn erg belangrijk. Wat ik er nog graag bij wil zeggen is dat het toch goed is om aangifte te doen als je iets overkomt. Ik denk dat het reduceren van risico’s bij ons ligt, hoe wij dingen kunnen veranderen, hoe wij dingen aan kunnen pakken, maar voor een deel zal het ook liggen aan de houding van het openbaar ministerie, de politie, de overheid of wij inderdaad vogelvrij zijn zoals uit sommige verhalen bleek. Ik vond het echt schokkend dat je op je bek geslagen wordt en vervolgens krijg je nog een klacht aan je broek, dat is verschrikkelijk. Ik heb zelf aangifte gedaan van wat mij overkomen is en daar had ik een goede ervaring mee. De betrokken man is opgepakt en vastgezet, ik werd respectvol bejegend, ik werd uitvoerig geïnterviewd door een politiebeambte,ze wilden er eerder meer aanzetten dan minder. Ik zou ook zeggen schroom ook niet om flink te vertellen wat er gebeurd is, dat we het niet allemaal weer vergoelijken en laat het openbaar ministerie uitmaken of deze mensen nu wilsonbekwaam zouden zijn geweest of niet, dat is niet aan ons denk ik, dat hoort bij justitie.
EmergenPSY©Versie 2011
